İş hukukunda haftada 45 saatin üzerinde ‘’ fazla çalışma veya fazla mesai ‘’ iş yerinde normal çalışma süresinin haftanın 45 saatinin altında ise 45 saate kadar olan fazla çalışma süresi olarak adlandırılır. İş yerlerinde en üst düzeyde çalışanlar verilen görev ve sorumluluklarını gerektiği gibi yerine getirerek ücretinin ödenmesini hakkıyla kazanmıştır.
Hem iş veren ve hem de çalışanlar için en önemli konu fazla mesaidir . Aslına bakacak olursak hafta tatili çalışanların en doğal anayasal hakkı hafta sonu hiç kimse çalıştırılmaması gerekir. Ancak zorunluluktan yada ihtiyaçtan dolayı hafta tatilinde çalışma yapılabilir. İş sahipleri az çalışan personelle çok fazla iş yaparak kar etmenin yollarını ararken , çalışan kesimde haklarını alma isteğindedir. İş Kanununu 41.ci madde gereğince ‘’üretimin artırılması, işin niteliğinden dolayı fazladan çalışılabilir’’ diye ifade edilmektedir. Fazla mesai yapmanın bir çok nedenleri vardır . İşin niteliği, ihtiyaçtan dolayı , üretimin artışı ve ülkemizin menfaatleri için fazla çalışma yapmak mümkündür. Bu ise çalışanın izni olur , çalışanı taciz etmek amacı ile yapılmaz yapılmamalıdır.
Burada dikkat edilmesi gereken durum ise özel ağır iş alanında çalışan işçilerimizin aşırı yorgunluktan ve dikkat dağınıklığından dolayı iş kazalarına neden olmaktadır. Gelişmiş ülkelerde çalışan kesimin seviyesine ulaşabilmek için bu konu üzerinde hassas düzenlemeler yapılmalıdır. Fazla çalışma için doğru ve düzenli olarak çözüme ulaştırmalıyız. Bu da çalışan ve işvereninin birlik beraberlik ruhu ile çalışma istekleri sorun olmaktan çıkar.
Çalışma saatinin dışında her bir saat için normal ücretlendirme dışında çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilerek ödeme yapılır. Ancak bazen çalışma saatine karşılık işçi isteği üzerine zamlı ücret yerine çalışmış olduğu her saat başına serbest zaman olarak kullanma hakkına sahiptir.
İş veren çalışan işçilerine fazla mesai çalışmaları için sözleşmelerinde yada ek protokolde işçinin onayı almalıdır mesai yapabilmesi için. Burada çalışmakta olan personelin giriş ve çıkışlarını yapmaları ve takip etmeleri de önemlidir. Çalışan personel yılda 270 günde 11 saatten fazla mesai yapamaz. Ancak turizm, sağlık çalışanları ve özel güvenlik kurumları 24 saatte dönüşümlü olarak hizmetleri yürütülebilir.
Yapılan fazla mesai süresi ile bordrodaki süre aynı olmalıdır. Eğer çalışan personel 270 günde fazla mesai yapmış ise sınırları aşmış ve parası ödenmemiş ise personel tek taraflı fesih edebilir ve tazminatını da alabilir. Resmi tatillerde yapılan çalışmalar izin olarak değil yevmiye olarak ödeme yapılır.
Sonuç olarak dinlenme hak olan anayasal hakkı olup ekonomik ve hukuki açıdan bağlı olduğu kurumdaki çalışanını koruma esas olandır. İş verenin küçük hesaplar yaparak çalışanın hakkını yememeli ve bu hakka sahip değillerdir. Üretimi artırmak ve fazla mesaiye ihtiyaç duyulduğunda her yılbaşında çalışanlardan yazılı olarak onay almalı ve bu onay belgesini dosyalarda muhafaza etmek zorundadır. Fazla çalışma onayı vermemiş çalışanlarımızın bir borç olmadığından dolayı fazla çalıştırmaya zorlanamaz ve kanunen yasaktır.
